انواع سایش

سایش و انواع آن



 

   سایش

سایش برداشته شدن مواد از سطح در نتیجه عملیات مکانیکی متقابل اجسام بر یکدیگر می باشد. تاثیر اجسام بر یکدیگر روش های مختلفی دارد .شکل زیر به صورت شماتیک روشهای تاثیر بر سطح جامد را نشان می دهد. نوع حرکت می تواند لغزشی، دورانی، نوسانی، ضربه ای و یا سیلانی باشد.


 

 

  انواع سایش

  

   1.    سایش خراشان                    Abrasive Wear            

    2.    سایش چسبان      Adhesive Wear             

    3.   سایش خستگی      Fatigue Wear            

   4.    سایش خورندهCorrosive Wear           

   5.    سایش فرسایشی         Erosive Wear            

 

 

 

 

 

 

 

2-سایش چسبان

این سایش حاصل اتصال میکروسکوپی سطوح و جوش خوردن زبری ها در سطح جسم مقابل می باشد. نیروی وارد شده به اندازه ای است که زبری ها در هم فرو رفته، تغییر شکل داده و به هم جوش می خورند سپس حرکت اجسام باعث پاره شدن اتصال های میکروسکوپی می گردد در نهایت مقداری از ماده توسط جسم مقابل کنده می شود. ( (Galling

 

3-سایش خستگی

این نوع سایش به دلیل اعمال نیروهای سیکلی حین اصطکاک و در صورتی که نیرو ها از استحکام خستگی ماده بیشتر باشند ایجاد می گردد.

 

4-سایش خوردگی

 سایش ممکن است توسط خوردگی یا اکسید شدن در سطوح در تماس با هم تسریع گردد. جدا شدن پوسته های اکسیدی سخت و اکسید شدن مداوم باعث ایجاد شرایط سایش سه جسمی نیز می گردد.

 

5-سایش فرسایشی

این سایش به علت پرتاب شدن ذرات به سطح ایجاد می گردد. به صورتی که به علت انرژی حرکتی مقداری از ماده را از سطح جدا می کند.

 

 

 

 

 

سایش خراشان Abrasion

 

  شکل 3 فرآیند های متداول برای سایش خراشان را نشان می دهد. شوتها، سیستم های هیدرولیکی با ذرات معلق، اکسترودر ها، لغزش،  سنگ شکن ها و قالب های متالورژی پودر از جمله مثال های سایش خراشان می باشند. در این نوع سایش فرآیند های مختلفی فعال هستند که بستگی به نوع مواد و شرایط عملیاتی از جمله نوع مواد، اندازه ذرات و زاویه برخورد دارد.

 

 

  

 هنگامی که جسمی سخت بر روی جسم نرم تر کشیده شود ایجاد می گردد. اگر سایش بین دو جسم ایجاد شود سایش دو جسمی نامیده می شود.در این حالت سایش به علت زبری جسم سخت بر جسم نرم  ایجاد می گردد. برای مثال حرکت ماسه بر سطوح شوت ها سایش دوجسمی می باشد.

    اگر سایش توسط جسم سخت بین دو جسم نرم تر ایجاد شود سایش سه جسمی نامیده می شود . سایش در اکسترودر ها و سنگ شکن های فکی از   نوع سه جسمی است.سایش در حالت سه جسمی  1/3 تا 1/2 سایش در حالت دو جسمی می باشد. دلیل این موضوع سطح تماس   کمتر بین مواد ساینده و بستر تحت سایش و همچنین اندزه زاویه تماس است.

 

 

 

 

 

 

  در مقیاس میکروسکوپی سایش خراشان به یکی از صورتهای زیر انجام می گردد:

  سایش خیشی Ploughing در این سایش ماده به دو طرف شیار ایجاد شده منتقل می شود ولی از سطح جدا نمی شود. شرایط ایده آل برای سایش خراشان سایش خیشی است چون که باعث کندگی و جدا شدن مواد در یک سیکل سایش نمی گردد. هر چند که با تداخل سیکل های سایش در نهایت کندگی مواد از سطح تحت سایش اجتناب ناپذیر خواهد بود.

  سایش برشی Cutting در پیشانی شیار براده ایجاد می شود و ماده به اندازه شیار برداشته می شود.

  سایش ترکی Cracking  ماده در زیر ناحیه شیار ترک بر می دارد و مقدار ماده برداشته شده از حجم ترک بیشتر خواهد بود. این نوع سایش در اثر ایجاد تنش شدید در یک نقطه و بخصوص در مواد ترد ایجاد می گردد.

سایش خیشی و برشی معمولا در مواد انعطاف پذیر ایجاد می گردد.

 

 

 

 

 

 

 

 

   بر اساس بررسی های انجام شده، سایش خراشان می تواند بسته به نسبت سختی ماده ساینده به سختی ماده تحت سایش شدید یا ضعیف دسته بندی شود.همگن یا ناهمگن بودن ماده تحت سایش نیز در تبدیل شدت سایش از ضعیف به شدید موثر می باشد. منظور از همگن بودن یکنواختی خواص و ریزساختار می باشد. برای مثال فولاد های مارتنزیتی به عنوان ماده همگن و چدن های پر کرم به علت وجود کاربید ها ناهمگن در نظر گرفته می شوند.

 نمودار شکل برای مواد همگن و غیر همگن در سختی یکسان شرایط تبدیل شدت سایش از ضعیف به شدید را نشان می دهد.

 

 

 

 ارتباط سایش و سختی مواد

در سایش سطح ماده تحت تاثیر تغییر فرم پلاستیک قرار می گیرد و ممکن است تا 10 درصد کرنش در سطح ایجاد گردد..این تغییر فرم باعث کارسختی نیز می گردد. سختی را می توان معیاری برای اندزه گیری سایش در نظر گرفت ولی براساس معادله زیر به جز سختی نسبت سایش برشی به خیشی نیز عامل موثر بر سایش می باشد در شرایطی که این نسبت ثابت فرض گردد می توان مقاومت به سایش دو ماده را بر اساس سختی مقایسه نمود.

 

سختی ماده تغییر فرم یافته، اندازه شیار ایجاد شده در اثر سایش را تعیین می کند. نسبت سایش برشی به خیشی-  fab  -نیز مشخص کننده مقدار ماده کنده شده از شیار است.

 

 

 منابع:

 

Microstructure and wear of Material

www.substech.com

 

EMC

Durable+

Casting Your Dreams